Быстрый поиск

Беларускій этнос (Беларус) - (реферат)

Дата добавления: март 2006г.

    Министерство образования РБ.
    СШ №184
    10 “Д” класс
    Беларускій этнос
    Выполнил: Вжос С. К.
    Минск 2001.

Гiсторыя беларускага народа значна старэй за яго назву. Тэрмiн “Беларусь” у яго сучасным этнаграфiчным, гефграфiчным i дзяржа? на-палiтычным значэннi пача? ужывацца пара? нальна няда? на. Канчатковае прызнанне i замацаванне гэтага тэрмiна адбылося толькi пасля Вялiкай Кастрычнiцкай сацыялiстычнай рэвалюцыi i? тварэння БССР. Таму каб правiльна зразумець гiсторыю беларускага народа, неабходна прасачыць усе папярэднiя iмёны, якiя насi? наш народ на працягу сваёй шматвяковай гiсторыi. Першае ? спамiнанне аб насельнiцтве, што пражывала на тэрыторыi сучаснай Беларусi, сустракаем у грэчаскага гiсторыка Герадота, якi жы? у 5 стагоддзi да нашай эры. Герадот, расказваючы аб ваенным паходзе персiдскага цара Дарыя на Скофiю? 513 годзе да нашай эры, падае шэраг цiкавых звестак пра па? ночных скiфскiх суседзя? - не? ра? , якiя жылi на тэрыторыi сучаснай Беларусi. Калi скiфы папрасiлi дапамогi ? сваiх суседзя? , бо самi не маглi адбiць 700-тысячную армiю Дарыя, то цары гэтых народа? , у тым лiку i не? ра? , далi такi атказ: “Калi б вы першыя не рабiлi кры? ды персам i не пачыналi з iмi вайны, то цяперашнюю посьбу вашу i цяперашнiя вашы размовы мы палiчылi б правiльнымi… Што датычыць нас, то нi тады мы не кры? дзiлi гэтага народа, нi цяпер не будзем абражаць яго. Вось калi б персiдскi цар уварва? ся i ? нашу зямлю i першы пакры? дзi? нас, мы таксама не засталiся ? баку”. З гэтага запiсу Герадота можна зрабiць два выключна важныя вывады пра гiсторыю не? ра? . Па-першае, не? ра? было даволi многа, i былi яны моцныя, каб на iх падтрымку маглi разлiчваць скiфы, альбо, адмовi? шы скiфам у дапамозе, не баяцца iх помсты. Па-другое, не? ры былi не дзiкуны, а мелi пэ? ную палiтычную арганiзацыю, на чале якой, паводле звестак Герадота, стаялi цары альбо iншыя асобы, якiя мелi права выступаць у мiжнародных справах ад iмя? сяго народа. Пра ная? насць у не? ра? палiтычнай арганiзацыi сведчыць i тое, аб чым Герадот гаворыць: ” У не? ра? норавы скiфскiя”, гэта значыць у iх звычаi, права i палiтычны лад такiя ж, як i? скiфа? . У скiфii да таго часу ? жо склалася раба? ласнiцкая дзяржава. Гэтая думка падкрэслiваецца характарыстыкай, якую антычны гiсторык да? андрафагам, якiх ён лiчы? дзiкiмi. Пра iх ён пiса? , што норавы ? iх самыя дзiкiя, яны не ведаюць нiякiх закона? . Значыць, у тых народа? , якiх Герадот не адносi? да дзiкiх, ужо былi законы. Далей Герадот расказвае легенду, паводле якой “штогод адзiн раз не? р ператвараецца на некалькi дзён у во? ка, а потым зно? становiцца чалавекам”. У гэтай легендзе, межлiва, адлюстраваны звычай славян раз на год, на масленiцу, убiрацца? звярыныя шкуры ? знак абага? лення некаторых лясных звяро? . Магчыма, што з гэтым звычаем нашых продка? звязаны паходжанне назвы горада Ва? кавыска iгербы шэрагу гарадо? . У прыватнасцi, на старажытным гербе горада Мсцiслава бы? во? к. Тут таксама будзе дарэчы адзначыць, што легенда аб тым, нiбыта жыхары Беларусi перакiдаюцца? ва? ко? , была вядома i а? тару “Слова аб палку Iгаравым”, якi, расказваючы пра полацкага князя Усяслава, надае яму здольнасць перакiдацца? во? ка.

Назва “не? ры” была вядома не толькi старажытнарымскiм гiсторыкам i географам, але i нашым летапiсцам, у якiх яны называюцца “норыкамi” i ”нарцамi”.

У “Аповесцi мiнулых гадо? ” ёсць такi запiс: “Нарцы, еже суть словяне”. У другiм летапiсе чытаем: “Норицы иже суть словяне”. Аб тым, што гэтыя назвы адносiлiся да? сходнiх славян, сведчаць шматлiкiя геаграфiчныя назвы ва Усходняй Е? ропе, што захавалi корань слова “нур”, ”нор”, “нар”, “нев”. Напрыклад, буйнейшае на Беларусi возера называецца Нарач, ёсць рэкi Нара? , Нарва, Нарэ? ка, Нурэц, гарадскi пасёлак Наро? ля i iншыя. Межлiва нават, што слова “народ” утварылася ад злiцця двух сло? “нар” i “род”. Славяне ? старажытнасцi былi вядомы не толькi як не? ры, але, у прыватнасцi, i як скiфы. Гэта назва была не этнаграфiчная, бо так называлi? се народы. Якiя жылi ад Дуная i Днястра да Волгi i Урала. Напрыклад, пад скiфамi ратаямi трэба разумець славян, якiя жылi на тэрыторыi сучаснай Кiе? шчыны. На пачатку нашай эры частка славян у заходнее? рапейскай лiтаратуры атрымала назву “вянеды”, а крыху пазней зґя? ляецца новая назва – “славяне”. Паходжанне гэтай назвы да сённяшняга часу не раскрыта. Як меркава? вядомы славацкi вучоны Павел Йозэф Шафарык, а? тар фундаментальнага даследвання па гiсторыi славян “Славянскiя старажытнасцi”, народнасць (племя), якую называлi “славяне”, была? мiнулыя часы на тэрыторыi сучаснай Беларусi. Пазней частка гэтага народа перасялiлася i дала назву славакам, славенцам i iльменскiм славянам. У доказ сваiх разважання? вучоны прывё? шматлiкiя геаграфiчныя назвы, што бытуюць на Беларусi. Напрыклад: Сла? цы Мiнскай губернii, Славены Магiлё? скай i Смаленскай, Славена Вiцебскай, Славiск Гродзенскай, Славянск, або Славiнск, Вiленскай губернi, рака Славечна? Вiлiнскай губернi, рака Славечна ? Вiлiнскай i Мiнскай губернях, прыток Славечны Славешынка, Славенскае возера ? Мiнскай губернi. “Я думаю, – пiса? далей П. Й. Шафарык, – што ? дагiстарычныя часы гэтая славянская галiна жыла дзе-небудзь на тэрыторыi губерня? Мiнскай, Магiлё? скай i Валынскай”.

Упершыню назва “славяне” ? пiсьмовых помнiках сустракаецца ? пачатку 6 стагоддзя i адносiцца яна да па? днёвых славян. Крыху паздней ва усходнiх славян атрымала распа? сюджанне назва “Русь”. Яна становiцца шырокавядомай у сярэдзiне 9 стагоддзя, калi русы зрабiлi некалькi паспяховых ваенных пахода? на Вiзантыю. Так, у адным з апiсання? гаварылася: “Усё па берагах Э? ксiна i яго ? збярэжжа разбура? i спусташа? у набегах флот роса? (народ жа рос – скiфскi, жыве каля па? ночнага Та? ра, грубы i дзiкi. I вось самой сталiцы ён пагража? жудаснай небяспекай”. Тут, вiдаць, пад Руссю разумелi славянскае насельнiцтва па? ночнага Прычарнаморґя, якое па традыцыi называлi яшчэ i скiфамi. Назва “Русь” у гiстарычных помнiках ужывалi? розных значэннях. У геаграфiчным сэнсе з Х стагоддзя Руссю называлi ? сю Усходнюю Е? ропу, дзе жылi славяне, незалежна ад iх этначнай прынадлежнасцi. Гэтая назва змянiла найменне “скiфы”, якое? жывалi грэчаскiя i вiзантыйскiя пiсьменнiкi. Тое самае зазначае i “Аповесць мiнулых гадо? ” –грэкi раней называлi славян, што жылi на Днястры, “Вялiкая Скуф”, гэта значыць “Вялiкая Скiф”. Тэрмiн “Русь” ужыты а? тарам летапiсу ? геаграфiчным значэннi i тады, калi ён гаворыць: “Се бо такмо словенеск язык в Руси: поляне, древляне, ноугородьци, полочане, дреговичи, север, бужане”. Называлi Руссю ? этнiчным значэннi ? IХ – ХII стагоддзях у асно? ным толькi падняпро? скiх палян i iх па? днёвых суседзя? , што пацвярждае летапiс: “Поляне, яже ныне зовомая Русь”. Тэрмiн “Русь” ужыва? ся яшчэ i для вызначэння асобай сацыяльнай групы насельнiцтва, гэта значыць ме? сасло? на-класавае значэнне, iм называлi ? асно? ным кiе? скiх гарадскiх купцо? , баяр, дружыннiка? або наогул усiх кiе? скiх гараджан. Акрамя таго, тэрмiн “рускi” ста? абазначаць рэлiгiйнае грэка-правасла? нае веравызнанне ва ? сходнiх славян. З пашырэннем хрысцiанства тэрмiн “рускi” ? яго царко? на-рэлiгiйным значэннi пача? ужывацца i на тэрыторыi Беларусi. Да зґя? лення тэрмiна “Русь” насельнiцтва Беларусi падзялялася на крывiчо? , другавiчо? (драга-вiчо? ), бужан i радзiмiча? . А? тар “Аповесцi мiнулых гадо? ” лiчы? гэтыя назвы пляменнымi, хоць яны, несумненна, склалiся як дзяржа? на-геаграфiчныя i адлюстро? валi некаторыя этнiчныя асаблiвасцi кожнага з названага народа? . Напрыклад, назва “бужане” мае ярка акрэслены геаграфiчны характар i ? тварылiся ад назвы ракi Заходнi Буг. Бужане займалi тэрыторыю па нiжнiм i сярэднiм цячэннi ракi. Назва “крывiчы” паходзiць, вiдаць, ад назвы цэнтральнага горада зямлi, якiм было старажытнае Крэва, i тады iх трэба называць “крэвiчы”.